Ιστορική Αναφορά

 

«Η Ιωνία τίναξε την ανθισμένη ποδιά της και τα λουλούδια πέσανε κάτω από τον Υμηττό»

Έτσι περιγράφει τον πρώτο προσφυγικό «συνοικισμό Παγκρατίου» του 1924 και τις προσφυγοπούλες του ο νεαρός, τότε και αιώνια ερωτευμένος, μεγάλος μας λογοτέχνης, Μενέλαος Λουντέμης.

Σιγά - σιγά, η γειτονιά αυτή μεταμορφώθηκε σ’ ένα μεγάλο χωνευτήρι κάθε πληθυσμιακής ιδιαιτερότητας και κοινωνικής διαστρωμάτωσης και  σήμερα, ύστερα από σχεδόν έναν αιώνα, έχει εξελιχθεί σ’ ένα μεγάλο Δήμο, που δεσπόζει πια μέσα στην καρδιά και πάνω στους πρόποδες του Υμηττού.

Το οριστικό  του όνομα το πήρε από το μεγάλο φιλέλληνα επαναστάτη ποιητή Τζώρτζ Γκόρντον Μπάιρον, το γνωστό σ’  εμάς Λόρδο Βύρωνα, τον Απρίλιο του 1924, στην επέτειο των 100 χρόνων από την εθελοντική του θυσία στο Μεσολόγγι. 

Επί εννέα χρόνια ο οικισμός αυτός διοικείτο από διορισμένα από το Δήμο Αθηναίων πρόσωπα, τη  λεγόμενη «Επιτροπεία». Το 1933 έγινε μεν ξεχωριστή κοινότητα, αλλά χωρίς να αποκτήσει δική του αιρετή διοίκηση. Αυτοτελής Δήμος έγινε τελικά το 1934. Πρώτος Δήμαρχος εξελέγη ο Μικρασιάτης γιατρός Νικόλαος Φραγκιάδης.

Το 1924 άρχισε να λειτουργεί στο Βύρωνα το συγκρότημα Δημοτικών σχολείων της Αγίας Τριάδας.  Το 1934 ιδρύθηκε  το «Πολυιατρείο» (σήμερα Κέντρο Υγείας Βύρωνα), που λειτουργεί έκτοτε σε κτίριο δίπλα στο Άλσος της Αγίας Τριάδας.

Στα χρόνια της φασιστικής κατοχής ο Βύρωνας υπήρξε πρωτοπόρος στην Εθνική μας αντίσταση. Εκατοντάδες Βυρωνιώτες έδωσαν τότε τη ζωή τους σ’ αυτό τον αγώνα. Από τις κορυφαίες στιγμές αυτής της εποποιίας είναι γνωστό το «μπλόκο» της 7ης  Αυγούστου 1944, όταν οι Ναζί δολοφόνησαν 12 νέους άνδρες, έντεκα Έλληνες και έναν Ιταλό αντιφασίστα. Άλλοι 1.000 περίπου συνελήφθησαν ως όμηροι και τελικά περίπου 600 εστάλησαν σε καταναγκαστικά έργα σε στρατόπεδα της Γερμανίας. Αρκετοί απ’ αυτούς δεν επέστρεψαν ζωντανοί στην πατρίδα.

Μετά την απελευθέρωση  το Δεκέμβρη του 1944, στη «Μάχη της Αθήνας», ο Βύρωνας βρέθηκε και πάλι στο μάτι του κυκλώνα, πρωταγωνιστής, μαζί με την Καισαριανή, σ’ ένα «θέατρο παραλόγου».

Μετά τη λήξη και του εμφυλίου πολέμου άρχισαν στο Δήμο κάποιες προσπάθειες ανασυγκρότησης. Το 1955 ιδρύθηκε το πρώτο εξατάξιο Γυμνάσιο. Λειτούργησε αρχικά ως παράρτημα του Ζ΄ Γυμνασίου Παγκρατίου. Στεγάστηκε στο κτίριο του 4ουΔημ. Σχολείου (Χαραλαμπόπουλου) και στη συνέχεια στο κτίριο της Σχολής Παταριά, στην οδό Ατταλείας. Από το 1957 έγινε αυτοτελές Γυμνάσιο Βύρωνος και από το 1962 στεγάσθηκε σε δικό του κτίριο στο Άλσος της Ανάληψης.  

Η πρώτη παιδική χαρά εγκαινιάσθηκε το 1961 στο Άλσος της Αγίας Τριάδας επί Δημάρχου Αχ. Γεωργούτσου. Και το πρώτο Κ.Α.Π.Η. λειτούργησε το 1978 στο πολυιατρείο επί Δημάρχου Θεόφιλου Φατσέα.

Από το 1957-8 άρχισε ο μαζικός εποικισμός του Καρέα αρχικά από πρόσφυγες Αρμένιους, Ελληνορουμάνους και Ελληνοπόντιους. Συνεχίσθηκε με το χτίσιμο πολλών δεκάδων πολυκατοικιών κατά τις δεκαετίες 80-90, πράγμα που είχε ήδη συμβεί και στο κέντρο του Βύρωνα.

Η συνολική έκταση του Δήμου είναι σήμερα περίπου 9.000 στρέμματα και οι κάτοικοί του υπολογίζονται σε περίπου 110-120 χιλιάδες. 

Η πολιτιστική δραστηριότητα στο Βύρωνα υπήρξε κατά περιόδους υψηλής ποιότητας. Τροφοδοτείται -και όχι μόνο συμβολικά- από το ίδιο του το όνομα, αφιερωμένο στη μνήμη μιας από τις κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες του 19ου αιώνα, από την κληρονομιά που μας άφησε με το σύντομο, αλλά ηχηρό πέρασμα της από τη γειτονιά μας, η θρυλική πια καλλιτεχνική μορφή της Ισιδώρας Ντάνκαν και από σειρά άλλες αξέχαστες μορφές της τέχνης, της επιστήμης και του πολιτισμού, που έζησαν και φιλοξενήθηκαν στα προσφυγικά μας φτωχόσπιτα, όπως η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Ιάκωβος Καμπανέλης, ο Δημ. Ψαθάς κ.α. 

Απόστολος Κ. Κοκόλιας

Ιστορικός, Συγγραφέας, Νομικός                     

 

 

Πολιτική Προστασία Δήμου Βύρωνα
ΕΣΠΑ 2014-2020
Ελλάδα 2.0 - Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεντικότητας
Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής  Κινητικότητας
Φεστιβάλ Βράχων
Διαγωνισμός Λογοτεχνικής Έκφρασης
Πολιτισμός: Ψηφιακό Αρχείο και Πύλη Πολιτισμού Δήμου Βύρωνας
Δομές Παροχής Βασικών Αγαθών Δήμου Βύρωνα
Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας και    Ραϋμόνδου Ντάνκαν
Κολυμβητήριο Βύρωνα
Κέντρο Κοινότητας Δήμου Βύρωνα
Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Δήμου Βύρωνα
Υπηρεσίες για Αδέσποτα και Ζώα Συντροφιάς Δήμου Βύρωνα
 
Συμφωνία Φιλίας μεταξύ των Δήμων Nottingham και Βύρωνα